راهنمای جامع صورت معاملات فصلی

صورت معاملات فصلی، گزارشی است که مودیان مالیاتی افراد حقیقی و حقوقی ملزم به ارائه آن به سازمان امور مالیاتی کشور هستند. این گزارش، اطلاعات مربوط به خرید و فروش کالا و خدمات، معاملات پیمانکاری، اجاره، و سایر معاملات مشمول مالیات را در هر فصل (سه ماهه) به سازمان مالیاتی ارائه می‌دهد. هدف از ارائه این گزارش، شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی است. با ارائه صحیح و به موقع صورت معاملات فصلی، مودیان می‌توانند از بروز مشکلات مالیاتی و جرایم مربوطه جلوگیری کنند. در این مطلب، قصد داریم به طور جامع و کامل به بررسی صورت معاملات فصلی بپردازیم و به سوالات زیر پاسخ دهیم.

صورت معاملات فصلی چیست؟

صورت معاملات فصلی به زبان ساده، مانند یک دفترچه گزارش مالی دوره‌ای است که شرکت‌ها و سازمان‌ها هر سه ماه یک‌بار آن را تنظیم می‌کنند. در این گزارش، آن‌ها تمام فعالیت‌های مالی خود را در طول آن سه ماه از جمله میزان فروش، سود و زیان، هزینه‌ها و سایر موارد مربوط به پول و دارایی‌هایشان، ثبت می‌کنند.

هدف از تهیه این گزارش، این است که افرادی مانند سرمایه‌گذاران، بانک‌ها و مدیران شرکت، بتوانند از وضعیت مالی و عملکرد شرکت در طول هر فصل آگاه شوند. این اطلاعات به آن‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد سرمایه‌گذاری، وام‌دهی یا مدیریت شرکت بگیرند. به عبارت دیگر، صورت معاملات فصلی یک تصویر کلی از وضعیت مالی شرکت در یک دوره زمانی مشخص ارائه می‌دهد و به ذینفعان کمک می‌کند تا عملکرد شرکت را ارزیابی کنند و برای آینده برنامه‌ریزی کنند.

تعریف صورت گزارش فصلی

تهیه گزارش معاملات فصلی، روشی سریع و ساده برای محاسبه و پرداخت مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی است. برای افزایش دقت و کاهش اشتباهات در محاسبه مالیات، می‌توان از گزارش‌های فصلی استفاده کرد. به این منظور، صاحبان کسب‌وکارهای مشمول، باید فهرست معاملات خود را به صورت فصلی در سامانه آنلاین یا آفلاین سازمان امور مالیاتی ثبت کنند. اگرچه گزارش معاملات فصلی و مالیات بر ارزش افزوده در ظاهر شبیه به هم هستند، اما هدف و ماهیت آن‌ها متفاوت است. گزارش فصلی، ابزاری برای شفاف‌سازی معاملات و مالیات مودیان است. به این معنا که مودیان مالیاتی علاوه بر پرداخت مالیات معاملات فصلی، ملزم به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیز هستند.

این گزارش باید هر سه ماه یک‌بار به سامانه سازمان امور مالیاتی ارسال شود و نحوه تهیه و تنظیم آن نیز تابع استانداردها و مقررات خاصی است. برای اطلاع از نحوه پرداخت مالیات فصلی برای هر کد اقتصادی، ادامه مطلب را مطالعه کنید.

قانون صورت معاملات فصلی در ایران

قانون مالیات‌های مستقیم ایران، تکالیف مربوط به گزارش‌های فصلی را به وضوح مشخص کرده است. این قانون، مشمولان و معافیت‌های مالیاتی را به دقت تعریف کرده و چارچوبی مشخص برای ارسال یا عدم ارسال گزارش‌های فصلی ارائه می‌دهد. مودیان مالیاتی مشمول این قانون، در صورت عدم ارسال به موقع گزارش‌ها، ملزم به پرداخت جریمه خواهند بود.

جریمه عدم ارسال به موقع گزارش‌های فصلی در ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم تعیین شده است. بر اساس این ماده، جریمه‌ای معادل 1% مبلغ معاملاتی که گزارش نشده است، اعمال خواهد شد.

زمان ارسال گزارش‌های فصلی تا 45 روز پس از پایان هر فصل مالی است. به عنوان مثال، آخرین مهلت ارسال گزارش معاملات فصلی تابستان، پایان روز 15 آبان ماه است. برای سهولت در برنامه‌ریزی و جلوگیری از فراموشی، می‌توانید از جدول زیر استفاده کنید:

• مهلت ارسال معاملات فصلی بهار: 14 مرداد
• مهلت ارسال معاملات فصلی تابستان: 15 آبان
• مهلت ارسال گزارشات فصلی دوره پاییز: 15 بهمن
• مهلت ارسال معاملات فصلی زمستان: 14 اردیبهشت ۱۴۰۴ می باشد.

با رعایت این زمان‌بندی، می‌توانید از پرداخت جریمه‌های مالیاتی جلوگیری کنید.

چه کسانی باید گزارش معاملات فصلی ارائه کنند؟

ارائه گزارش‌های فصلی مالیاتی برای سه دسته از مودیان مالیاتی الزامی است:

1. تمام شرکت‌ها (اشخاص حقوقی): هر شرکتی که به طور قانونی ثبت شده باشد، موظف است گزارش معاملات فصلی خود را به سازمان امور مالیاتی ارائه کند.
2. صاحبان مشاغل گروه اول (اشخاص حقیقی): این گروه شامل کسب‌وکارهای بزرگ و مهمی است که فعالیت‌های اقتصادی گسترده‌ای دارند. برخی از این مشاغل عبارتند از:

• • صادرکنندگان و واردکنندگان کالا و خدمات (دارندگان کارت بازرگانی)
  • صاحبان کارخانه‌ها، واحدهای تولیدی و معادن
  • صاحبان هتل‌های سه ستاره و بالاتر
  • صاحبان بیمارستان‌ها، زایشگاه‌ها و کلینیک‌های تخصصی
  • صرافی‌ها
  • صاحبان فروشگاه‌های زنجیره‌ای

3. صاحبان مشاغل مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده: کلیه کسانی که مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند نیز موظف به ارائه معاملات فصلی هستند.

معافیت‌های صورت معاملات فصلی: چه معاملاتی نیاز به گزارش ندارند؟

قانون مالیات‌های مستقیم (ماده 169) برخی از معاملات را از ارائه گزارش فصلی معاف کرده است. این معافیت‌ها به منظور تسهیل امور مالیاتی و کاهش بار اداری برای مودیان در نظر گرفته شده‌اند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین موارد معافیت اشاره می‌کنیم:

• فروش به مصرف‌کننده نهایی: معاملاتی که در آن کالا یا خدمات مستقیماً به مصرف‌کننده نهایی فروخته می‌شود، نیازی به گزارش فصلی ندارند. مثلاً فروش یک لباس در یک مغازه به مشتری.
• معاملات با فعالان بخش کشاورزی: معاملاتی که با افرادی انجام می‌شود که در حوزه‌های کشاورزی، دام‌پروری، پرورش ماهی و زنبورداری فعالیت می‌کنند مشمول ماده 81 قانون مالیات‌ها از ارائه گزارش معاف هستند.
• معاملات کوچک با اشخاص حقیقی: معاملاتی که مبلغ آن‌ها کمتر از 5% حد نصاب معاملات کوچک باشد، برای سال 1399 تا سقف 450 میلیون ریال و برای سال 1400 تا سقف 650 میلیون ریال، از ارائه گزارش معاف هستند.
• خرید از فروشندگان غیر مشمول نظام مالیاتی: خرید از سازمان‌ها و نهادهای دولتی که ملزم به ثبت‌نام در نظام مالیاتی نیستند، نیازی به گزارش ندارد.
• معاملات اوراق بهادار: خرید و فروش اوراق بهادار، سود و کارمزد آن‌ها، نیازی به گزارش ندارد.
• معاملات سهام: خرید و فروش سهام و حق تقدم سهام نیازی به گزارش ندارد.
• سود و کارمزد بانکی: سود و کارمزد بانک‌ها، موسسات اعتباری مجاز و صندوق‌های قرض‌الحسنه از گزارش فصلی معاف هستند.
• حق عضویت مجامع و تشکل‌ها: حق عضویت پرداختی به مجامع حرفه‌ای، احزاب و انجمن‌های غیردولتی نیازی به گزارش ندارد.
• کمک‌های بلاعوض: کمک‌ها، جوایز و هدایای بلاعوض از گزارش فصلی معاف هستند.
• جرائم و عوارض: جرائم، خسارات، عوارض و مالیات‌ها (به جز مالیات بر ارزش افزوده) نیازی به گزارش ندارند.
• شارژ و آبونمان::حق شارژ و نگهداری ساختمان محل فعالیت و آبونمان‌های پرداختی از گزارش فصلی معاف هستند.

برخی از خرید و فروش‌ها هستند که لازم نیست در گزارش‌های فصلی مالیاتی آورده شوند. مثلاً خرید شما از یک سوپرمارکت، یا خرید و فروش سهام در بورس. همچنین، معاملاتی که با کشاورزان یا دامداران انجام می‌دهید، یا معاملات خیلی کوچک، نیازی به گزارش ندارند. سود بانکی، کمک‌های مالی بلاعوض، و برخی هزینه‌های جاری مثل شارژ ساختمان و آبونمان هم از این قاعده مستثنی هستند.

نحوه ارسال گزارش فصلی

دیگر نیازی به ارسال دستی و کاغذی مدارک گزارش فصلی نیست. امروزه، سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی این امکان را فراهم کرده تا به راحتی و به صورت آنلاین، گزارشات فصلی خود را ارسال کنید. این سامانه، جایگزین روش‌های سنتی شده و فرایند ارائه گزارشات را سریع‌تر و آسان‌تر کرده است.

با استفاده از این سامانه، دیگر نیازی به صرف وقت و هزینه برای تهیه و ارسال مدارک کاغذی ندارید. شما می‌توانید به راحتی اطلاعات معاملات خود را در سامانه بارگذاری کرده و در زمان مقرر، گزارش فصلی خود را ارسال کنید. برای ثبت معاملات خود در سامانه، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

• برای ارسال گزارش فصلی معاملات خود، اولین قدم ورود به سامانه الکترونیکی مالیاتی است. این سامانه که به «میز خدمت عملیات الکترونیکی مالیاتی» معروف است، تمام خدمات آنلاین مالیاتی، از جمله ارسال گزارش معاملات فصلی، را ارائه می‌دهد. شما می‌توانید از طریق آدرس اینترنتی ttms.tax.gov.ir مستقیماً به صفحه مربوط به ارسال گزارش معاملات فصلی دسترسی پیدا کنید.

 

• اگر قبلاً در سامانه ثبت نام کرده‌اید، به راحتی می‌توانید با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور خود، به حساب شخصی‌تان دسترسی پیدا کنید.

• برای تکمیل فرایند ارسال گزارش معاملات فصلی، شما دو گزینه اصلی پیش رو دارید: ثبت گزارش خرید و ثبت گزارش فروش. با استفاده از این دو گزینه، می‌توانید به طور کامل اطلاعات مربوط به معاملات خرید و فروش خود را در سامانه ثبت و گزارش فصلی خود را تکمیل کنید. به عبارت دیگر، این دو گزینه، ابزارهای اصلی شما برای ثبت و ارسال گزارش فصلی هستند.

• وقتی به مرحله ثبت گزارش می‌رسید، با انتخاب گزینه ایجاد، می‌توانید اطلاعات مربوط به معاملات خرید یا فروش خود را وارد کنید و گزارش مورد نظر را به ثبت برسانید. در واقع، دکمه ایجاد به شما امکان می‌دهد تا یک گزارش جدید را آغاز کنید و اطلاعات آن را تکمیل نمایید.

• هنگام ثبت گزارش صورت معاملات فصلی در سامانه مالیاتی، دقت کنید که سال و فصل مورد نظر برای ارائه گزارش را به درستی انتخاب نمایید.

• ویرایش اطلاعات برای اصلاح یا تکمیل اطلاعات مربوط به معاملات خرید یا فروش، می‌توانید با انتخاب هر ردیف و کلیک بر روی گزینه ثبت رکورد جدید، اطلاعات قراردادها را ویرایش کنید.
• تایید نهایی پس از اطمینان از صحت اطلاعات وارد شده، با کلیک بر روی دکمه "ثبت نهایی"، گزارش خود را به طور کامل ثبت و ارسال نمایید.
• دسترسی به گزارش‌های قبلی در همین سامانه، شما می‌توانید علاوه بر مشاهده گزارش فصلی جاری، به گزارش‌های فصلی سال‌های گذشته نیز دسترسی داشته باشید.

آموزش ارسال گزارش معاملات فصلی

سامانه صورت معاملات فصلی، امکانات متنوعی را برای مودیان فراهم کرده است تا بتوانند به راحتی گزارش‌های خود را ارسال کنند. این سامانه، پلتفرمی جامع برای ارائه گزارش معاملات فصلی توسط تمامی مودیان مالیاتی، از جمله اشخاص حقیقی، پیمانکاران و سایر موارد مشابه است.

برای تهیه و ثبت صحیح گزارش‌های فصلی، نیاز به دانش کافی در زمینه قوانین مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی دارید. همچنین، مهارت در محاسبه و ورود دقیق اطلاعات مالی در سامانه، از اهمیت بالایی برخوردار است.

 

نتیجه‌گیری

صورت معاملات فصلی، ابزاری مهم برای شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی است. با ارائه صحیح و به موقع این گزارش، مودیان مالیاتی می‌توانند از بروز مشکلات مالیاتی و جرایم مربوطه جلوگیری کنند. در این مقاله، به بررسی جامع و کامل صورت معاملات فصلی، از جمله تعریف، قانون، مشمولان، معافیت‌ها و نحوه ارسال گزارش پرداختیم.